Іздеу нәтижесі
Корпус көлемі: 22 223 құжат, 23 443 589 сөз
«деп»
деп
д - дауыссыз, ұяң, тіл ұшы, тоғысыңқы е - дауысты, жіңішке, ашық, езулік, тіл ортасы п - дауыссыз, қатаң, ерін-ерінді, тоғысыңқы
16367 құжат табылды
-
Назлы Аскарзаде. Абай – қазақ халқының бағына туған тұлға
«Абай жолы» – Лев Толстойдың, Федор Достоевскийдің шығармалары сияқты мәңгі өлмейтін туынды деп ойлаймын.
-
Мәмбет ҚОЙГЕЛДИЕВ. Ұлы дала және атакәсіп - егіз ұғым
Оның еңбегі ешқандай да заңдық актімен қорғалмаған деп айтуға болады.
Жерін қыстау, жайлау, күздеу және көктеу деп бөліп, қай малды қандай жерге, қай уақытта жаю керек екенін білген қазақ жердің шөп қорын кәсіби биолог-ботаник дәрежесінде меңгерген.
Ол Абай мен оның ізін ала, «Оян, қазақ!» деп атой салып, өмірге келген буын арасындағы өзара рухани, шығармашылық сабақтастық еді.
-
Нұрғали Ораз. Шыбын жан көкке ұшқанда
–Түу, қандай мырза жігітсіз, – деп күлді.
Негізі мен сол әңгімелерді қалай жазудың қыр-сырын үйрену үшін ертең сапарға шығайын деп тұрғаным жоқ па.
«Қандай епті жігіт» деп ойлады Назгүл оған қызыға қарап.
Қысқы каникулда Алматыға келемін деп уәде берген Сәруарды оның осы бір мимырт, көңілсіз қадамы кешіктіріп жатқан секілді.
«Қайран қазақ атам: «Тойдың болғанынан боладысы қызық» деп қалай дәл тауып айтқан!» деп таңғалды.
«Қайран қазақ атам: «Тойдың болғанынан боладысы қызық» деп қалай дәл тауып айтқан!» деп таңғалды.
Оған Сәруарды ауылдасым, бауырым деп таныстырды.
Сонсоң Лиза: «Өткінші болғанымен, рухани дүниемізге нәр беретіні рас», – деп, дипломатиялық тәсілге көшкенде Сәруар өткінші жаңбырдан соң тек саңырауқұлақтар ғана қаптап шығатынын айтты.
– Ол да болса пайдалы, – деп күлді Назгүлдің құрбысы.
– Меніңше, ол сенің бауырың емес, жүрегің секілді, – деп күлді сылқылдап.
–деп Назгүл бұртиып, шамданған болды.
…«Қызық, – деп ойлады Назгүл иллюминатордан сыртқа үңілген күйі мұңға батып.
-
Абылай ЕСІМБАЙ. Жарым
Ішінен: «әлі ұрысып жатқан шығар» деп ойлады.
Бұрын Жарым әйелі мен күйеуі күн сайын жанжалдасуы керек деп ойлайтын.
Сынық, Жарым, құтқарыңдар, – деп айқай салды.
– Жап аузыңды, болды, – деп әкелері гүр етті.
Қазір келемін, – деп көзіне жас толып кеткен Сынық қонақ бөлмеге қарай жүгіре жөнелді.
– Баланың көзінше не деп тұрғаныңды білесің бе, ақымақ?
Шыр-пыр болып бірдеңе деп жатқан Сынық…
– деп інісінің басынан сипады.
– деп сөмкесіне екі елі шаң басқан сөредегі жыртық-жамау кітаптарды сала бастады.
Түнде анасы «мені әкелерің өлтірмекші» деп айқайлап жатыр еді.
«Қарның ашса нанға май жағып же» деп еді Сынық.
«Осында шығар» деп ең түпкі бөлменің есігін ашты.
Бірақ, ата-анасы бір-бірін жеп қоя ма деп қорқады.
Шамасы, Мираны өлтіріп алдым деп емес, темір торға қамалатын болдым деп жаны қалмаған болуы керек.
Шамасы, Мираны өлтіріп алдым деп емес, темір торға қамалатын болдым деп жаны қалмаған болуы керек.
Қатыннан басқа ешкімге әлі келмейтін сорлы, – деп жатын бөлмесіне сүйрелеңдеп жылжыды.
Шамасы, Мира күйеуі кешірім сұрайды, «кетпеші» деп аяғыма жығылады деп ойлаған болуы керек, «енді не істеймін?» деп бөгеліңкіреп қалды.
Шамасы, Мира күйеуі кешірім сұрайды, «кетпеші» деп аяғыма жығылады деп ойлаған болуы керек, «енді не істеймін?» деп бөгеліңкіреп қалды.
Шамасы, Мира күйеуі кешірім сұрайды, «кетпеші» деп аяғыма жығылады деп ойлаған болуы керек, «енді не істеймін?» деп бөгеліңкіреп қалды.
– Қой болды, – деп Ожар «әңгіме бітті» дегендей әйеліне қолын бір сілтеп ауқат ішетін тамға өтіп кетті.
«Бұлар кімдер?» деп басын әнтек көтеріп еді, өзінің ата-анасы екен.
-
Ұмтыл Зарыққан. ҮРЕЙ ТОЛЫ ҮЙДІҢ ҚҰПИЯСЫ
Бұл ұлт мәдениетінің даму жолындағы табиғи эволюция болғанымен, ұлы дәстүрлік ұғымдар мен танымдарды тым қарабайырландырып алған біздің қоғам үшін әжептауір жетістік деп санар едік.
Ақынның өзі «Бұл үй ғасырлар бойы жел өтінде тұрды, ғасырлар бойы есік алдынан керуен көшті, сол көшкен керуенмен бірге бұл үйде аңызға толды...»,- деп еске алады.
Бірде Стендальдың «Қызыл мен қарасын» оқып отырғанымда, шығарма ішіндегі бір дәруіштің айтқаны бар «Сөз адамға ойын жасыру үшін беріледі» деп.
Осындағы Сөзді өнердің сөзі, өнердің тілі деп қабылдар едім.
-
Ауыт МҰҚИБЕК. Қазақты іздеген ақын
Қазақтың аса көрнекті ақыны Тұманбай Молдағалиев туралы сөз айтылса, көпшілік жұрт, әсіресе, қаламгер қауым оны «Махабаттың жыршысы» деп бағалалайды.
Поэманың соңында: «Стокголым – Алматы, 15 қазан – 31 қазан, 1985 жыл», – деп жазулы тұр.
«Қытайдың қазағы» деп айтады жұрт,
Сыртымнан саусағымен нұқып тұрып…» – деп басталған жерінен-ақ Алтай Оспанның кім екенін бірден аңғарасың.
Жеймін деп келе жатқан жылан көріп» – деген бір-ақ шумақпен жеткізеді.
Табам ба ондай жерді жер бетінен» – деп, зарлайды Тұмағаның туған жерін сағынған Оспан бауыры.
Білсін деп қазағының қайда екенін.
Тым құрса шеткі үйіне тірі жетіп», – деп, зарлағанда сай-сүйегің сырқырап кетеді.
Қумаңдар, жат көрмеңдер байқұстарды», – деп, келер күннен аппақ үміт күтеді, ұрпағын аманат етеді Алтай Оспан.
Кеңестік жүйе оларды «Сатқын!» деп атап, қазаққа қарсы қойып келді.
Айналып сол үкімнен өте алмадым», – деп, боздайды байқұстар.
Келе беруге болады Қазақстанға бұл күнде батыл», – деп, оларды туған елге – Қазақстанға шақырады.
Білмегендерге, «білмейсіңдер» – деп, қаттырақ айтып төте кетемін…
Бауырым демей, қауымым демей, қалайша бөліп, бөтен етемін», – деп, ойлайды Тұмағаның үлкен жүрегі мен кең пейілі.
Қуантпайсың ба, ұнатпайсың ба өзің келер деп құшағын жайып келген еліңді.
Сол тойда шабар жаратып жүрмін қысы-жазы баптап көк дөненімді!!!» – деп, өзінің кең құшағын ашады, сағыныш пен мейірімге толы ыстық жүрегін жұлып бере жаздайды…
-
Досмұхамбет КІШІБЕКОВ. Қазақтың бүкіл тұрмыс-тіршілігі – философия
Біз Сізді «Қазақтың қазыналы да қайратты, абыройлы да айбатты қариясы» деп бейнелеуге бейімбіз.
Сондықтан болар, ғасырға жуық осы ғұмырыңыздағы өзіңіз асқан асулар мен бел-белестерден түйгеніңіз де, түсінгеніңіз де жетерлік қой деп, ең алдымен адам өмірінің мәні не, сәні не екендігі туралы білгіміз келіп отыр.
Шешеме: «Енді не істейміз?» – деп едім, ол кісі иығын көтеріп: «Ауладағы кішкене жерден басқа ештеңеміз жоқ қой», – деді.
Бірінен кейін бірі өз кезегімен пісетін қауын түрлері – әңгелек, басыпалды, торлама деп аталады.
–1941 жылы комсомол қатарына өтіп, «Алға, комсомол!» деп жүрген кезімізде, соғыс өрті лапылдап тұрған шақ еді.
Әлгі әйел: «Алақандарыңды ашыңдар, бал ашып беремін», – деп тұрып алды.
Мен: «Ауылда жалғыз інім ғана бар еді», – деп едім, «Жоқ, академияға жібереміз», – деп, айтқанынан қайтпады.
Мен: «Ауылда жалғыз інім ғана бар еді», – деп едім, «Жоқ, академияға жібереміз», – деп, айтқанынан қайтпады.
Сізді «Философия патриархы» деп те атайды.
Менің өз басым философияны «ғылымдардың атасы» деп білемін.
– Менің ойымша, біздің қазақ деп аталатын ұлтымыз – бүкіл түркі тілдес халықтар ғана емес, бүкіл әлем елдерінің ішіндегі ең озық ойшыл халық.
Сонда ел-жұрты тырс етпей тыңдап отырады деп таң қалады.
-
Ғалымқайыр МҰТАНОВ. Әл-Фараби Біріккен Ұлттар Ұйымын басқарар еді
Ойшыл еңбектерінен адамзат қандай тағылым алуы керек деп ойлайсыз?
Ол санамызға сілкініс, дамуымызға серпіліс беруге тиіс деп ойлаймын.
Қазіргі таңда Қазақстанды жоғары технологиялар мен биік адами құндылықтар үйлесім тапқан озық, қуатты елге айналдыру — ұлы ойшылдың жерлестері үшін ең өзекті мақсат деп санаймыз.
Осыған орай, ойымыздағы нысанды Германия дамытып келе жатқан Гете, Қытай әлемге кеңінен жайған Конфуций, Испания жетілдірген Сервантес және Ресейдің Россотрудничество институттарының деңгейіне көтеру мемлекеттік маңызы бар жоба деп есептейміз.
-
Қуат Қайранбаев. Құштарлық
Осы орайда, әріптесіміз, қазақ теле-радио журналистикасының қара нары, бүгіндері 80-нің сеңгіріне көтеріліп отырған Құсыман Игісін ағамыз мамандығын да, өзі ұнататын кәсіпті де жаңылмай тапқан деп айтуға болады.
«Адамды шығармашылыққа жетелейтін – тағдыр» деп жатады білетіндер.
Сондықтан мектепті бітіргеннен кейін бір шамадан суреттерімді салып алып, «Алматы қайдасың?» – деп тартып тұрмаймын ба.
Иә, аз ғана уақыт бірге қызмет жасап үлгерсе де, өзі өнеге тұтатын ұстазының жолын жалғастырған Құсыман аға «Мың да бір рахмет!» хабарын «Атамекен» деп өзгертіп, ұзақ уақыт бойы жүргізгені жұртшылық жадында.
Ал жиырма жасында өмірден өткен ақын қыз Шолпан Иманбаева, күш атасы Қажымұқан Мұңайтпасов, Рейхстагқа ту тіккен Рақымжан Қошқарбаев, екі мәрте Кеңестер Одағының батыры Талғат Бигелдиновтың кіндік қаны тамған Астана маңындағы Майбалық деп аталатын жер турасындағы деректі фильм де көрерменнің көзайымына айналғаны анық.
– Көшеде кетіп бара жатқанда, немесе қоғамдық көлік ішінде бейтаныс адамдар келіп: «Сіз Құсымансыз ба?» – деп тани бастағанда көгілдір экранның құдіретіне, өзің жасаған жұмыстың маңыздылығына сене түсесің.
1976 жылы республикалық теледидардың «Құрдастар» деп аталатын жастар редакциясына бас редактордың орынбасары болып келіп, келесі жылдан бастап жеті жыл бойы бас редактор қызметін атқарған Құсыман Игісін мұнда да көптеген ігі істердің басында тұрғанын білеміз.
Құсекеңнін өзінен тікелей тәлім алған көптеген шәкірттерін айтпағанда, Тарбағатайдағы шағын ғана Жетіарал ауылынан елге аттары мәлім 11 журналист шыққанын жер мен елдің киесі деп қана түсіндіруге болатын шығар.
-
Қайым-Мұнар ТАБЕЕВ. Дерегі көп, керегі жоқ Желтоқсан
Сонда, үш күннің ішінде 60 мыңдай адам келіп-кетті деп шамалауға болады.
Жараланғандардың мөлшері 1233 адам деп көрсетілген.
Мұны мәйiтхана мен Iшкi iстер министрлiгi тарапынан жiберiлген кәсiби қателiк деп жылы жауып қоя салуға болмас.
Я медик!» – деп айқай салып, жүгіріп бардым.
Вы все, идите отсюда!» деп бізді қуып жіберді.
Соншама адам көз жұмған болса, онда ата-аналары басына зиярат етіп тұрмай ма?» – деп қысқа қайырыпты («Аңыз адам» журналы, №12.
Мысалы, студент Ербол Сыпатаевтың сүйегін ауылға апарғанда, туған әкесі «Менің балам емес, түйеші Мұқажанның баласы» деп, басын ала қашқанын көп адам біле бермейді.
«Ассалаумағалейкүм, жоғарылатыңыз», – деп орындық ұсындым.
Кезекші милиционер ондай адам жоқ деп қысқа жауап берді.
«Ищу сестру» деп, торды нұсқадым.
Билетте Бақыт Махамбетова деп жазылыпты.
Мына бір ресми құжат сол кездегі негізсіз үкім шығарған прокурорлар мен соттарды жауапқа тартуға жетіп жатыр деп ойлаймын.
Сондай бір орталықтың басшысы И.Лобоченко былай деп жасырмай көрсетіпті: «Я попытался объяснить, что у меня нет мест, все камеры заполнены бродягами.
Артынан өз қылмысын ақтау үшін «Инкассторға шабуыл жасамақ болды» деп жалған ақпарат таратқан.
Политехникалық институттың 1-курс студенті Д.Ненашев өзін «белгісіз біреулер атып кетті» деп дабылдатқан.
«Я считаю, что надо разобраться возможно в первую очередь с работниками прокуратуры, у которых явно националистические взгляды» деп үстелді тоқпақтап, қылмыстық істерді тергеуді үш күннің ішінде бітіріп, сотқа жіберуді талап еткен.
Бұл баяғы «Желтоқсанға қатысты барлық құжаттар өртеніп кетті» деп, парламент комиссиясының өзін алдаған генерал болатын.
Тағдырдың жазуымен қазақтың жерінде өмір сүріп жатқан басқа этнос өкілдері үшін де бұл бұлжымас қағидатқа айналуға тиіс деп білеміз.
Күні кеше, 14 желтоқсанда «Жас қанат», «Маяк» шағын аудандарының аумағында «Желтоқсан» паркінің ашылуы соның бастамасы деп білеміз.