Жоба туралы

Кіші корпустар әзірлеу қызметі қазақ тілінің ұлттық корпусының жаңа технологиялық платформасын дамытуға бағытталған. Заман ағымына сай ақпараттың жүйелендірілуі  мен қолданысы цифрландыру ыңғайында қолжетімді болып отыр. Корпус жасаудағы негізгі мақсат – табиғи тіл ресурстарын жинақтап, тілді нормаландыру, жүйелендіру, нәтижесін көпшілік тұтынушыға ұтымды пайдалануға ұсыну.

«Қазақ тілінің ұлттық корпусының публицистикалық кіші корпусын әзірлеу» - «Ұлттық рухани жаңғыру» ұлттық жобасы негізінде жалғасын табатын маңызды жоба ретінде  жауапкершілігі зор жұмыс.   Жобаны Ғылым және жоғары білім министрлігі Тіл саясаты комитетінің мемлекеттік тапсырмасымен «Шайсұлтан Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығы орындаған.  Жоба жетекшісі – филология ғылымдарының кандидаты, қауымдастырылған профессор Н.Н.Аитова, ІТ жабдықтау бойынша жетекшісі – М.Бақытқызы. Жоба жұмысына төмендегі отандық ЖОО-лар мен ғылыми ұйымдардың филолог-ғалымдары, сала мамандары қатысты:

• А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты;
• әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті;
• Л.Н.Гумилев атындағы  Еуразия ұлттық университеті;
• Назарбаев Университет;
• Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университеті;
• Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе  өңірлік мемлекеттік университеті;
• Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті;
• Байшев университет;
• «Minialgo» ЖШС;
• «Qazkitap баспасы» ЖШС.

Публицистикалық мәтіндер кіші корпусы мазмұны метабелгіленімді, лингвистикалық белгіленімді цифрландырылған республикалық баспасөз материалдарын қамтиды. Атап айтқанда жоба орындаудың алғашқы жылында жинақталған мәтіндер «Егемен Қазақстан», «Ана тілі», «Қазақ әдебиеті», «Түркістан», «Заң», т.б. газеттерден алынды. Алдағы уақыттарда публицистикалық стильдің басқа да ішкі жанрларын қамту қарастырылған және дереккөздердің басылу  кезеңі бойынша ұлғайтылып, атаулары бойынша кеңейтіліп отырады.

Мәтіндерге 12-20 параметрлік метабелгіленім (мәтіннің авторы, мәтін тақырыбы, мәтін стилі, жанры, мәтін типі, хронотопы, дереккөзі, жариялану мерзімі, т.б.) жасалды.

Публицистикалық мәтіндер кіші корпусы базасы  контентпен жыл сайын толықтырылып отырады. Сондай-ақ, жоба аясында жыл сайын кіші корпустың бір түрі қосылып, ұсынылатын болады. «Қазақ тілінің ұлттық корпусының бес кіші корпусы» ретінде жалғасатын жобаның мәтіндік базасының көлемі 40 миллион сөзқолданысқа жеткізу межеленген.

Ұлттық корпус – қазақ тілінің бір жүйеге тоғыстырылған барша тілдік материалдарының базасы ғана емес, мемлекеттік тілдің  виртуалды кеңістіктегі қолданысын, семантикалық кеңістігін кеңейтудің, ақпараттық таралымын арттырудың, тілдік ресурсты жаппай қолжетімді етудің тетігі. Цифрландырылған жүйе түріндегі қазақ тілдегі мәтіндер базасын көрсететін бұл ақпараттық-анықтамалық ашық жүйе  ұлттық тіліміздің өмір сүруінің белгілі бір кезеңінде (немесе кезеңдерінде) әдеби тіл стильдерінің, тілдік қолданыстардың барлық түрлерін жинақтап, тұтынушысына ұсынады.

ЖОБАҒА ҚАТЫСУШЫЛАР

• Аитова Нұрлыхан Нуруллақызы – филология ғылымдарының кандидаты, қауымдастырылған профессор
• Динаева Бекзат  – филология ғылымдарының кандидаты, қауымдастырылған профессор
• Ермекова Тыныштық Нұрдәулетқызы – филология ғылымдарының докторы, профессор
• Жұбаева Орынай Сағынғалиқызы – филология ғылымдарының докторы, профессор
• Мұхамади Құралай Төлегенқызы – филология ғылымдарының кандидаты, қауымдастырылған профессор
• Садирова Күлзат Қаниқызы – филология ғылымдарының докторы, профессор
• Сапина Сабира Мінатайқызы – филология ғылымдарының кандидаты, қауымдастырылған профессор
• Абдуманапова Жұлдызай – гуманитарлық  ғылымдар магистрі
• Баекеева Айнұр Толыбайқызы - докторант
• Бақытқызы Мөлдір – филология ғылымдарының магистрі
• Қадырхан Алмажан Қадырханқызы – гуманитарлық ғылымдар магистрі
• Қамаш Ақбота – филология ғылымдарының магистрі, аудармашы
• Қожахмет Әйгерім - докторант
• Құлтанбаева Нұргүл Қалдығұлқызы – докторант
• Құпжанов Мерей Ерсайынұлы - докторант
• Оспанова Дана – докторант
• Хабашева Ақтоты Мәлікқызы – гуманитарлық ғылымдар магистрі.
• Шәмішева Айбану Жәнібекқызы – тіл білімі магистрі
• Ізбасаров Данияр Ерболұлы – докторант 

САРАПШЫЛАР:

• Салқынбай Анар  Бекмырзақызы – филология ғылымдарының докторы, профессор
• Оразалиева Эльмира Нурлановна – филология ғылымдарының докторы, қауымдастырылған профессор
• Eргеш Бану Жантуғанқызы – PhD
• А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты