Осы ойын әрі қарай дамыта түсіп былай дейді:

Жастайынан оқу-білімге сусындап өскен ол «Мәшһүр атты қалай алғандығы туралы» өлеңінде былай дейді:

Осы жайында Ө.Әбдиманұлы былай дейді: «Діни бағыттағы ақын-жазушылар да орыстың езгісінде езіліп, діні мен имандылығынан айырылып, «ұйқышыл» халде күн кешкен қазақты оятуға тырысты.

Менің әдебиет тарихына, әдебиет сынына араласу себебім осы еді» [1, 103] дейді.

Ұлан ғасыр мол мұраның қадір-қасиетін айқындайтын, тарих таразысына салатын уақыт келді» [5, 171] дейді.

Қазақ ішінде молдалық қылып, дін үйретушілер, бала оқытушы қожалар, ноғай молдалар болған себепті жазба сөзді шығарушылар да бастапқы уақытта солар болған» [9, 143], – дейді.

Мұқанов: «Алты жылдың ішінде не істедік?» деген сұраққа келсем, – «жоқ» дегеннен басқа жауапты кімнін де болса бере қоюы қиын [8, 31] дейді.

1937 жылы қаламдарын былғап алғандардың өрекпуін баса пікір айтты» [10,295] дейді.

«Ол сұрауларға жауап беру үшін «Әдебиет теориясы» кітабын жазып жіберуге тура келер еді» [8, 228] дейді.

Қоңыратбаев: «Орта Азия ренессансының орталығы Х ғасырда Хорезм, Отырар, Бұхара болса, ХІV-ХV ғасырларда Самарқанд болған», – дейді.

Толстовтың еңбектерінде кездеседі», – дейді [5, 103].

Осы ойымызға дәлел Қармақшылық И.Жұмағұловтың Марал бабаны ұлықтап, тағылымды істерін ел-жұртқа танытып, киелі мекенін паш еткен мына ойлары дәлел бола алады: «Бабамыздың ұлылығына теңдесі жоқ қасиетті аруағына бас ию ерте заманнан бастау алып бүгінгі күнге дейін жалғасын тауып келе жатқандықтан, Қазақстанның түкпір-түкпірінен Марал бабаның басына барып тағзым етушілер саны жылдан-жылға мыңдаған адамға көбейіп, киелі орын деп есептейді», – дейді.

Соны аттай алмай тұрмын, – дейді шәкірт Марал.

Арпа болса менің жебемнен өлген» – дейді.

Осынау тарихи үрдіс өнерпаздық дәстүрге де ықпал етіп, иісі қазақ даласындағы өнер мектептерінің тоғыса түрленуін қамтамасыз етіп отырған», – дейді [10, 3].

қаһарманның рухани әлемін, жан сырын жеткізудің амал-тәсілдерінің жиынтығы» [7, 174] – дейді.

Алайда Абай творчествосының шын мәні, тарихи орны әлі анықталмай, келешек кезеңнің ауқымына ауысты» [2, 5] – дейді.

Олар жөнінде былай дейді: «Абай қайтыс болғаннан кейін оның әдеби мұрасын халықтық мұрасын халықтық тұрғыдан бағалап, қолдан келгенше аянбай әрекет еткен қалам қайраткерлері де болды.

«Толық адам» ілімі содан барып шығады», - дейді Мекемтас Мырзахметұлы [9, 9].

Бұл жөнінде А.Реформатский «терминология» және «номенклатура» сөздерін синонимдес деп географиялық әдебиеттерде шатастырып алады дейді.

А.Әбдірахманов терминдер жер бедерінің геоморфологиялық құрылысын, объектінің ұсақ белгі сындарын топоним сипаты ретінде дәл береді [3, 44] – дейді.

О.Султаньяев әр детерминативтің өзіндік спецификасы бар дей отырып, «көл» мағынасын беретін терминдерді дара синонимдік қатар құрайды [5, 21] - дейді.

Кейбір деректерде, бесік жасынан қалыңдық атастыру, көбінесе қалыңмалды біртіндеп жинау үшін кедейлерге тән болған дейді.

Кей жерде «жіп тағып кетті» дейді.

Ол мағыналар, мәндер, сырлар астарында небір тарихи ұғым жатады немесе онда салт-дәстүрлерге сай түрлі наным сақталады», - дейді [21, 5]

Жүсіп былай дейді: «Бет жабу тірілерге тән жоралғы емес.

Абайдың өлеңдерін мың қайтара оқып, жаттап алып жүрген адамдардың да Абайдың кейбір өлеңдерінің мағынасын түсініп жетпей жүргендерін байқағаным бар», – дейді, кезінде «Қазақтың бас ақыны» деп мақала жазған ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынұлы [4, 593].

Ал Отыз сегізінші Сөзінде: «Адамның ғылымы, білімі хақиқатқа, растыққа құмар болып, әрнәрсенің түбін, хикметін білмекке ынтықтықпенен табылады», – дейді.

Өлеңдері сияқты, бұл жанр да, қазақтың жалпыхалықтық тілі негізінде жазылған» – дейді, яғни Ұлы Абайдың тек қазақ әдеби тілінің ғана емес, ғылыми тілдің де негізін қалыптастырушылардың бірі екендігін атап көрсетеді [8, 53].

Сөздік авторлары қазіргі кезде көне түркі жазба мұраларының графикалық ерекшеліктері транслитерация арқылы берілуі керек дейді.

таңбасын ғалымдардың бір тобы ñ дыбысын береді десе, екінші тобы – j немесе j ̃ дыбысын береді дейді.

Наделяев тіл ортасы, ызың j дыбысын береді дейді.

Көне түркі руникалық жазбаларындағы j мен n дыбыс алмасуларының өзіндік ерекшелігі туралы зерттеуші В.Г.Кондратьев былай дейді: «В языке рунической письменности была фонема ñ, которой в других группах памятников – уйгурских и манихейских – соответствует j или n» [10, 21].

Әлемге билігін жүргізуді көксеген Әмір-Темірдің заманынан келе жатқан ел аузындағы әпсана былай дейді:

Әмір Темірдің қасындағы бір абыз былай дейді:

Менің бұйрығыммен сен осы жерде қалып, жан төзгісіз ауыр жазаға ұшырасаң, сөйтіп тозақтың түбіне кетсең, жер үсті сен сияқты бұл құдыққа түспек болған сәулесіз жандардан ада болар еді», – дейді.

Әмір-Темір сенімсіздік білдіріп, Алла ісіне шек келтіргені үшін Қытайды ешқашан жаулап ала алмайды, өз айыбын осылай өтейді», – дейді.