Кәмекең – өткен ғасырдың 60-шы жылдары жасырын түрде құрылған «Есеп» партиясының белсенді мүшесі һәм Қарағанды облысы бойынша бөлімшесінің төрағасы болған адам.

Қылышынан қан тамып тұрған кеңестік заманның өзінде басын өлімге тіге отырып, қазақ ұлтын азат қыламыз, тәуелсіз ел боламыз деп талпынған қазақтардың құрған «Есеп» партиясының қатарында 2000-нан астам адам болыпты.

Кезінде өңіріне белгілі ауқатты, бай адам болған екен.

Байқаймын, өркөкіректеу ме, кісі менсінбей ме, жоқ өзі сондай адам ба, ішімнен «мынасы кім?» дедім де қойдым.

Тізеден кесілген қысқа пальто киген, елуден асқан, дөңгелек жүзді ер адам сазарған күйі бас изеді.

Ер адам кейін шегінді.

Қайтеміз, мінезі құбылмалы адам, – дедім, көкейіме өксік тығылып.

Адам өмірі тозақ қой, «Сундзэншякума» (Бұл дүниеде жақсылық аз, жамандық көп деген мағынадағы қанатты сөз.

Жарты күні қамсыз өтсе, ол – бақытты адам.

Оотани сан ғана емес, ол кезде Токионың өзінде әскери киінген адам аз, көбісі жай киімді еді.

Қабілетті, дарынды адам» демеп пе еді?

Акичян айтқандай, әулиедей адам.

Сонымен не керек, ол кісі мен үшін қиын адам болды.

Ол мас болса да елден ерек шу шығармайды, ақысын дұрыстап төлесе, жақсы адам ғой.

Ал ер адам ше?

Айқын мақсаты бар адам нақты нәтиже көрсетеді, табысқа қол жеткізеді.

Жоспары жоқ адам маңайындағы жоспары бар адамдардың жоспарын жүзеге асырып, қарамағында жүреді деп айтса да болады.

Адам басқа салаларда бір белгілі нәтижеге жету үшін, рухани жағынан да сусындап отыруы керек.

Бұл туризм бойынша Алакөл, Бұқтырма су қоймасы және Сібе көлдері жағалауына суға шомылу науқанында жарты миллионға жуық адам келеді.

Қаламгер бұл әңгімесінде адам өмірі мен өлім құбылысын қоғаммен, тарих шындығымен байланыстыра суреттейді.

Жеңіл езу тартар әсер сыйлап, сонымен қатар құрдаспын деп қалжыңдап, кейде адам жанына ауыр тиетін ойсыз әрекеттер туралы ой түйгізеді.

Менің қызымның үлкен атасы атом бомбасынан зардап шеккен адам.

Өйткенi, адам өзiнiң кiндiгiнен бәрiбiр аса алмайды.

Шекспир деген адам жоқ.

Әйтпесе, тарихтағы шын Шекспир әртiс болған адам.

Ол – ұлы актер әрi ұлы драматург, үшiншi жағынан үлкен патриот, ал төртiншi жағынан Шекспир деген адам жоқ.

Себебi, солар туралы талдап жазатын адам жоқ.

Мысалы, менiң бойым 1 метр 60 сантиметр дейiк, қазiр бiр адам келедi десе, бойы қанша екен деп сұраймын, келгесiн қасына барып тұра қалам.

Ал түскiсi келген адам болса аңдып тұрып, атқымыз келедi.

Бар болғаны өзiнiң қара басының бостандығын сүйген адам.

Ол «менiң бiлгенiмдi бiлген адам құдiреттi» деп санап, тапса төбесiне шығарғысы келедi.

Бiрақ ондай адам таппайды.

Мысалы, Асқар фашизмнiң музыкасын шығарушы деп бiреулер жаңсақ түсiндiрiп жүрген немiс ұлтының мақтанышы Рихард Вагнердiң музыкасын түсiну үшiн оқуын стипендиясымен бiрге тастап, бiр жыл Вагнермен жынданған адам.

– Әрине, кiм кiмнен көшiрiп алғанын жазып отырған адам ғана бiледi.

Жұрт менi ойына келгенiн iстеп жүре беретiн ең бақытты адам деп есептейдi.

Өзiнiң өлеңiнiң қызығын да көрмеген адам.

– Өткенге сiздiң көзқарасыңызбен қарайтын болсақ, тарихта бiрде-бiр ұлы адам қалмайтын секiлдi?

Осы «көп істі» адам да, «аз істі» адам да сыртқы қимылдарымен, ішкі жан-жүйесімен (сана-сезімі) айқын көрсетілуі керек.

Осы «көп істі» адам да, «аз істі» адам да сыртқы қимылдарымен, ішкі жан-жүйесімен (сана-сезімі) айқын көрсетілуі керек.

Бұл шығарманы бір адам аударған екен, нашар деп қабылдамадық.

Қазір екі адам аударып жатыр – бірі татар қызы Ғалия (өзі татар болғанмен күйеуі қазақ және қазақ тілін жақсы біледі) және белгілі жазушымыздың бірі Шахмет Хұсайнов.

Сол бір сын сағатта адам жазған Азап ағашын айналып жүріп-жүріп, ақыры әркім баяғы өз мұңын, өз қайғысын таңдайтын көрінеді…