Бұл дегеніміз – біздің жастарымызды қанаудың бір түрі емес пе!», – деп атап көрсеткен Елбасы өзінің «Қазақстанның әлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай жиырма қадам» атты мақаласында.

Халықаралық еңбек ұйымы 2019 жылы жұмыссыздар қатары 212 миллион адамға жетуі әбден ықтимал деп отыр.

Біз өзімізді ұлы халықпыз деп санайтын болсақ, ұлылыққа жетеміз.

Сол ұлы парыздың шыңына шығасыздар деп сенемін», – деген болатын.

Алатаудың бұрын-соңды өзі баспаған шыңын бағындырғысы келген жігіттің ажалы таудан болады деп ешкім ойламаған.

«Әлемнің әміршісі – еңбек» деп білетін Бақтияр ақсақалдың балалары жастайынан еңбекпен шыңдалып өсті.

«Адал еңбекті биік құндылық деп білмеген жерде, адал еңбекпен сый-құрметке бөленбеген елде іскерлік пен біліктілікке деген сұраныс барынша төмендейді.

Санамызға еңбекке деген қошемет-құрмет сынаптай құйылуы тиіс, сонда ғана еңбек құдіретті күшке айналады», – деп толғанады сенатор еңбек құдіреті жайлы..

Рахымдылық, мейірбандылық, әрбір түрлі адам баласын өз бауырым деп, өзіне ойлағандай ойды оларға да болса игі еді демек, бұлар – жүрек ісі.

Мұрат Бақтиярұлы Қазақстанға Отаным, жерім, елім деп сағынышпен жүректері лүпілдеп келген оралмандардың қордаланып қалған күрделі мәселелерінің түйінін шешуге белсене кіріскені бәріміздің есімізде.

Тәуелсіздік – еліміздің әрбір күнінің, әрбір қадамының қиыншылығы мен өркендеп дамуының қателіктері мен табыстарының белесі, жүріп өтетін жолы, тарихи шежіресі»,– деп толғайды ол.

Көне заманның ұлы ойшылдары «Рух адамның ақыл-ойының биік шыңы болатын құбылыс» – деп, есептеген.

Ал Үнді елінің ұлы қайраткері Махатма Ганди адамзаттың рухани жаңаруына жер бетіндегі әрбір тұлғаның қатысы бар екендігін айтып, ізгіліктің арқасында қоғамның келеңсіз жақтарынан тазара аламыз деп ой түйген.

Сондықтан да сыр өлкесі ұлы қазақ даласының рухани астанасы болды және бола бермек», – деп Мұқаң туған жері жайлы сыр шертеді.

Қырық жыл көкпар шапты деп жүрген Жексенбай Жұрымбаев кім?

Ағайыны Қаңтаров Нәлтай ауыл кеңесінің төрағасы еді, «денсаулығыңыз жоқ, балаңыз жас» деп құмның жылқысын бағуға Жетісайдың Калинин колхозынан Құмның Жетпісбай, Тайжығылған құдықтарына жылқы бағуға Жұрымбай қартты көшіріп алды.

Көкпарға барған соң ат иелері – егелері де «ағайыным шапса» деп бармайды, салым-дүние үшін де таласпайды, атым-намым шықса, «пәленшенің аты!» десе деген оймен барады.

Ал көкпардың көкесі де, аттың атасы да – қазақ деп жүрміз.

«Жексенбай деген ілгеріде ат шапқан екен, салымын тартатын еді» деп айтсын дегендей, адам таңдамай, қолдағы барын бір шетінен тартып кететін.

Бұрынғы кісілер айтады екен: «алтын алма, дуа ал, дуа алтын емес пе?!» деп.

Ауыр!– деп қалатын.

Жексенбайдың әкесінің құрдасы Өтеген деген кісі ырым қылып, баласының атын «Сарымсақтай палуан болсын» деп, Сарымсақ қойған.

Атам менің атымды Сарымсақ деп, палуан болсын деп ырымдағанда, бесігіме сені бөлеп қойып, палуандығым бесігіммен саған ауып кетті – деп, Жексенбайға тиісіп, шалдардың отырысын әзілмен қыздырушы еді.

Атам менің атымды Сарымсақ деп, палуан болсын деп ырымдағанда, бесігіме сені бөлеп қойып, палуандығым бесігіммен саған ауып кетті – деп, Жексенбайға тиісіп, шалдардың отырысын әзілмен қыздырушы еді.

Атам менің атымды Сарымсақ деп, палуан болсын деп ырымдағанда, бесігіме сені бөлеп қойып, палуандығым бесігіммен саған ауып кетті – деп, Жексенбайға тиісіп, шалдардың отырысын әзілмен қыздырушы еді.

– Палуандар, мына баланың аузына түкіріп жіберіңіздер – деп, төрт жасар баласын жетелеп, жатқан үйдің егесі келді.

– деп күндікке бір-біріне күлумен жүрді.

– деп, бір-біріне қарап күлді де қойды.

Қыздырманың қызыл тіліне еріп, «әкесі аузына түкірткен бала пәлен болды, түлен болды» деп тағы өтірікші бола алмаймын.

Той тарқар соңғы салымдарға – «Москвич» машинасы, «Урал» матасекілі деп аталған тойларға куәгер болдық.

Біз де Әмерика ма, Керман ба, дүниенің қай түкпіріне апарса да, серкені аш белден әуп деп бір көтеруге мүмкіндік бергенде, қазағымның қасиеттерін танытуға жарар едік деп ойлаймын.

Біз де Әмерика ма, Керман ба, дүниенің қай түкпіріне апарса да, серкені аш белден әуп деп бір көтеруге мүмкіндік бергенде, қазағымның қасиеттерін танытуға жарар едік деп ойлаймын.

қазақ!» деп жүрген нарқасқалар өңшең…

«Тоқсан кілә» деп жариялағанмен, ішек, қарнын, сирағын алып тастаған.

Әуп деп аш белден ұстап алдыңа өңгермеген соң, не тақымға баспаған соң, баланың ойынындай болып жүрді.

«Мұнысы несі» деп отыр еді, күйеу көргендей қылғанына таңырқап, колхоз адамдары әртіске ақша қыстырғандай ақша беріп жатты.

– Ойпырмай, күрес әдісі жақсы емес екен, – деп Жексенбай қауіп ойлады, – палуаным жықса жақсы, жықпаса тапшанға қайта қалай барамын?

Жанкүйерлері күрес созылып бара жатса, «Дауал!» деп ұран көтерер екен, сонда ол әруақтанып талайды жығып басынан аттайды екен.

Жатар орынды үш-төрт адам әдейі аралап, өтініштер тыңдайды, кемшілік бар ма деп біліседі.

Мейман деп сыйлайды.

Салпаң шаршаған екен деп түйді.

Жексенбайдың жас кезі – қуат қайнап тұр, көкпар қолға тисе айырыламын деп ойламайтын, жеке, жалғыз қазақпын демейтін, өзбек шабандоздары жабылса, тартып әуре болма дейтін.

Кел, тарт, – деп тұрушы еді.

– деп.

– Сендер әуелі мені ұрыңдар, содан кейін қазақты ұрасыңдар, – деп қол көтеріп, араға түсетін.

– Біз де екі жақты тастаймыз, – деп еліктегіштігіне басты.

Бұл бізге болмайды екен, – деп, дереу тоқтатылып, екі салымнан кейін бір көкпар тасталды.

Олай дейтініміз, Ош қырғыздары Мырзашөл маңы, Забын өресі, Жизақ тарабы қырғыздарын «өзбек қырғыз», «шала қырғыз» деп есептейді екен.

Сануардың аты бар, басқаларымыз атсыз, тояна (той иесін құттықтау ақысы) беріп қайтайық деп барғанбыз.

Барған соң мейман деп бір-бір ат, көкпарға киетін киім берді, – деп еске алды Жексенбай.

Барған соң мейман деп бір-бір ат, көкпарға киетін киім берді, – деп еске алды Жексенбай.

Бірақ мейман деп сыйлағаны аңғарылып тұрды – ашық тартыс болған жоқ есебі.

Кирилл қарпін қолданған кезде «и» әрпі әрдайым жіңішке дауысты дыбыс деп есептеліп, «у» жуан әрі дауысты деп есептелді де, екеуінің алдына не «і», не «ұ», не «ы» жазылмайтын болды.

Кирилл қарпін қолданған кезде «и» әрпі әрдайым жіңішке дауысты дыбыс деп есептеліп, «у» жуан әрі дауысты деп есептелді де, екеуінің алдына не «і», не «ұ», не «ы» жазылмайтын болды.

Ал негізінен «туыс» деген сөз мысалы «тұуыс» деп жазылуы керек.

Себебі «сый», «мый» деген сөздерде мыйды «ми» деп жазуға болмайды.

Бұл тұрғыда белгілі ғалым өткен ғасырдың отызыншы жылдардың басынан бастап он жылдай қолданылған латын әліпбиінен керегін алу керек деп есептейді.

Мұны қазіргі кирилл-қазақ әліпбиіне немесе орыс тіліне теріс қарау деп емес, қайта қазіргі әліпбиіміз бен жазуымыздағы халықтың өз еркімен қалап алмаған, кешегі кеудемсоқ жүйенің өктем саясатының әмірімен күшпен таңылған кейбір кірме әріптерден арылып, таза қазақ әліпбиін жасау бағытындағы игілікті қадам деп түсінуге тиіспіз.

Мұны қазіргі кирилл-қазақ әліпбиіне немесе орыс тіліне теріс қарау деп емес, қайта қазіргі әліпбиіміз бен жазуымыздағы халықтың өз еркімен қалап алмаған, кешегі кеудемсоқ жүйенің өктем саясатының әмірімен күшпен таңылған кейбір кірме әріптерден арылып, таза қазақ әліпбиін жасау бағытындағы игілікті қадам деп түсінуге тиіспіз.

Латын әліпбиіне көшу, сайып келгенде, ана тіліміздің болашағын ойлап, қолданыс аясын одан әрі кеңейте түсуге мүмкіндік жасап, табиғи әліпбиіміз арқылы жазудың ауызекі айтуға жасап келе жатқан қиянатын тыйып, қазақы айтылым (орфоэпия) мен жазылым (орфография) талаптарын жүйеге түсіру деп түсіну керек.

Сондықтан да болар, бұрынғы аталарымыз «кровать, бревно, стакан, стол, трактор» деген сөздердегі екі дауыссыздың ортасына, не сөз алдына дауысты дыбысты қосып, «кереует, бөрене, ыстақан, үстел, тырақтыр» деп қазақы «әндете» айтқан, ал қазір олай емес.

Мысалы; «аман келді» деген тіркесте сөз арасындағы «нк» дыбыстарын біреулері сол күйінде айтса, екінші бірі «нг» (аман гелді), үшінші – «ңк» (амаң келді), төртіншісі – «ңг» (амаңгелді) деп төрт түрлі айта береді.

Мектеп оқушылары түгілі кейбір ғалым ағалар да: «Қазіргі жастар бұлай айта алмайды, дәстүр-дәстүр деп артық кетуге болмайды» – деп, ана тіліміздің басты ерекшелігін танытатын үндестік заңын мойындағысы келмейді.

Мектеп оқушылары түгілі кейбір ғалым ағалар да: «Қазіргі жастар бұлай айта алмайды, дәстүр-дәстүр деп артық кетуге болмайды» – деп, ана тіліміздің басты ерекшелігін танытатын үндестік заңын мойындағысы келмейді.

Мысалы, көгілдір экрандағы түрлі ән байқауларын тамашалайтын көрермендер тамылжыта ән салған әншіге қазылар алқасы «әнді ескі әуенмен, бұрынғы дәстүрмен айтып тұрсың, мұны қазір жұрт қабылдамайды» деп, сөзін орынды-орынсыз созып, сөздің екпінін дұрыс қоймай, сөз арасына шетелдің әуенін қосып, сөзді түсініксіз дыбыстармен бұзып айтатын «современный» орындаушыны мадақтап жататынына көп жағдайда еріксіз куә болатыны бар.

Бұл жағдай балаларға арналған мысал, өлеңдердегі есектің «ән айтуды қораздан үйрен» деп бұлбұлға ақыл бергеніндей әсер етеді.

Тіпті, «орыс сөзін жете меңгерген» халықпыз, «тіліміз де өзге сөздердің енуімен байыды» деп мақтанышпен айтып, тіліміздің табиғи дамуына қиянат жасалғанын ескермедік.

Жазудан айту басым болған кезеңдегі «оқымаған» халық орыс тілінен келген сөздерді өз тілінің ұлттық бояуымен көмкеріп, бөтелке (бутылка) бөшке (бочка), бәтеңке (ботинка), орыс (русс), шайнек (чайник), кәмпит (конфеты), ұшқыш (летчик), пәнер (фанер), жорнал (журнал) деп өз сөзі етіп алған еді.

сөздер басындағы қос дауыссызды қиналмай айтуға үйренген қазақ енді өзінің дұрыс тұрған сөздерін бр (бір), бреу (біреу), крсін (кірсін), қздар (қыздар), қрқ (қырық), стық (ыстық), рас (ырас), смағұл (ысмағұл-сымағұл), рсты (ырысты) деп бүлдіріп, екі дауыссыз арасында, не сөз басында келетін қысаң «ы», «і» дыбыстарын өте көмескі айтуға, тіпті айтпай кетуге бейімделе бастады.

Осындай жағдайда кезінде Ахмет Байтұрсыновтың «Түбінде тілді оқығандар бүлдіреді» деп, оқыған адамдар өзге тілдің ықпалына тез бейімделгіш болатындығын аңғарып, ескерткені ойға оралады.

Тіл білімінде сөздің мағынасын өзгерте алатын, мағынаға қатысты дыбысты фонема деп атайды, ал оның сөйлеу барысындағы естілетін әртүрлі реңдері дыбыс (вариант, вариация) деп аталады.

Тіл білімінде сөздің мағынасын өзгерте алатын, мағынаға қатысты дыбысты фонема деп атайды, ал оның сөйлеу барысындағы естілетін әртүрлі реңдері дыбыс (вариант, вариация) деп аталады.

Әрине, мұндай кемшілікті уақытша қиындық қана деп айтуға тиіспіз.

Сізге не істеу керектігін осы саясаттың өзі-ақ көрсетіп береді» – деп үйрететін деген ұстаз сөзін Мұстафа Шоқайдың 1939 жылы Францияда еске алуы жайдан жай емес еді.

Түрлі мәселелер туып, басы-қасында кісіміз жоқ болып тұрған кезде, мұсылман фракциясына көмектесетін, қазақ жұмыстарын бірге кеңесетін ақылшы адам керектігін, ол үшін екі мың сом шығаруға уағда қылатынын, оны «Қазақ» басқармасына жіберетінін айтып және қазақ атынан фракцияда қызмет қылуға Әлихан Бөкейхановты қалаймыз әрі бұл істі оның атқаруын өтінеміз деп жазған болатын.

Мысалы, «Жұмысшылар жайынан» атты Петроградтан 29 қазанда жазылған мақалаға Әлихан Бөкейхан мен Мұстафа Шоқай қол қойып, онда Павлодардан 685 және Семейден 463 жұмысшының Петроградта күтіп алынғандығы, олардың Псков пен Гатчинаға кеткендігі туралы, бұларды жіберудегі ел ішінде орын алған әділетсіздіктерді, «елдегі байлар, мүше тістеп жүрген мырзалар туралықтан тайып, малының арқасымен от басында қалса керек» деп жазған.

Бұл алдағы жалпы қазақ құрылтайын өткізуге дайындық мәселелерін қараған, көрші облыстардың қазақтары қатысқан ен алғашқы құрылтай болатын, сондықтан оны кейін «Қазақ халқының тұңғыш съезі» деп атап кеткен еді.

Сөйтіп қазақ саяси партиясының атын «Алаш» қою ойлап әуре болмастан ауызға түсіп тұр» деп жазуы да орынды болатын.

Құрылтай жиналысынан орыстың буржуазиялық партияларымен уәжге келе отырып, Ресей буржуазиялық демократиялық мемлекетінің құрамында ұлттық облыстардың автономиясын бірігіп талап ету – осы бірігудің басты мақсаты болды» деп жауап беруі де жайдан жай емес еді.

Жиналыс қайсы автономияға қосылу туралы мәселені Сырдария қазақтарының өздері шешсін деп тапты.

Сырдария қазағы кешіктірмей Алаш туының астында жиналар деген үміттеміз» – деп, жазған еді.

Әуелі өзіміз бас қосайық, мұнан соң басқа бауырлармен бірігу жағын қарайық» – деп, Мұстафа Шоқай Сырдария қазақтарының бірден Алаш автономиясына қосылуын қуаттайды.

Дегенмен «қайта өрлеген Түркістанның нағыз көсемі бола білді» деген бағаны Мұстафа Шоқайға қиғысы келмей, «Қоқан автономиясын немесе Түркістан мұқтариятын құру туралы бастама да, түпкілікті шешім де Қоқан қаласындағы Мұсылмандардың IV Жалпытүркістан құрылтайында емес, Бүкілресейлік Уақытша үкіметінің Торғай облысы бойынша қомиссары Әлихан Бөкейханның Орынбордағы кеңсесі резиденциясында қабылданған» – деп жазылып жүрген жайттарға түсінбегенімізді жасыра алмаймыз.

Сондықтан автономияға әзірлік жасап жатырмыз»,– деп жауап қатқан болатын.

Оларды ұлт зиялыларының көшбасшылары, ұлы тұлғалар деп сан рет еске алып, аға тұтып ардақтап, құрмет көрсетіп, оларға көлеңке түсіруге тырысқандармен күреске бар күш жігерін салғаны аян.

1931 жылы жазылған «Ұлттық зиялы жөнінде» деген мақаласында Әлихан Бөкейхан мен Ахмет Байтұрсынұлын – «атамекенімізді қара түнектен жарық дүниеге алып шығу жолында ұмытылмас қызметтер көрсеткен …қоғам қайраткерлері» деп жазды.

1935 жылы Алматыда шыққан «Алашорда тарихы төңірегінде» атты кітаптың авторлары С.Брайнин мен Ш.Шафиро Алаш қозғалысын шама-шарықтарынша большевиктік тәсілмен талдап, бағасын бергеннен соң, оқырмандарды осы қозғалыстың кейбір құжаттарымен, соның ішінде пайдасыз болмас деп «Алаш» партиясының бағдарламасын түгелдей кітапқа кіргізіп, таныстыруды мақсат еткен еді.

Мұны білген «Правда» газетінің «көзіқарақтылары» ашу-ыза шақырып, кітапты түгелдей «Алашорда ақтаушысы» деп атады.

Сонан соң кітаптағы «Алаш» партиясының Әлихан Бөкейхан, Міржақып Дулатұлы сияқты басшылары 1916 жылғы көтеріліс кезінде «қазақтардан жұмысшы алынған кезде байлардың балаларын құтқарып, олардың орындарына кедейлерді жіберді» деген сөздерде «шындықтың жұрнағы да жоқ» деп жазды.

Осыдан алты ай ғана бұрын Ким Чен Ын «Нью-Йоркты талқандайтын баллистикалық зымыранымыз бар» деп дөңайбат шегіп, ал Трамп оны «зымыран-адам» деп әжуалағанын ұмытыңыз.

Осыдан алты ай ғана бұрын Ким Чен Ын «Нью-Йоркты талқандайтын баллистикалық зымыранымыз бар» деп дөңайбат шегіп, ал Трамп оны «зымыран-адам» деп әжуалағанын ұмытыңыз.

Оның өзі бұл үлкен істің тек басы ғана екенін талай мәрте айтқан, егер бастаған істі соңына дейін жеткізіп, Пхеньянның басқа мемлекеттермен, оның ішінде аймақтағы көршілерімен түсіністік орнатып, бейбіт қарым-қатынас жасауына себепші болса, онда Трамп өзіне дейінгі президенттердің қолынан келмеген ерлік жасадым деп жария салатыны анық.

Мұны растау үшін ол Ким Чен Ын туралы: «Мен оған сенемін, және ол маған сенеді деп ойлаймын», – деп салды.

Мұны растау үшін ол Ким Чен Ын туралы: «Мен оған сенемін, және ол маған сенеді деп ойлаймын», – деп салды.

Ол бұл кездесуге «таңғажайып кездесу болды» деп баға беріп қойды.

Өте талантты», – деп сипаттама беріп үлгерді.

Бірақ британдық, америкалық сарапшылар бұл кездесуден АҚШ-тан гөрі Пхеньянның ұтары көбірек болды деп санайды.

Ким Чен Ын осы әскери ойындарды бұған дейін «арандатушылық» деп атағаны белгілі, Трамп өз мәлімдемесінде дәл осы сөзді қайталады.

«Өрт сөндіретін көліктерге арналған депоның құрылысына деп жасалған 15 жобаның тек төртеуі ғана жүзеге асырылуда.

Бұған кім жауап береді?», – деп сауал жолдады Дариға Назарбаева.