Оңайлықпен ешнәрсеге елеңдей қоймайтын елшілердің әйелдері ғажайып сәттерге тәнті болып, тәкаппарлық туралы ұмытып, суретке де түсіріп алып жатты.

Міндетсіп отырғаның бесплатный гарнитур ма, алып кет әрі!

Тегі болмаса қолыма күрек алып, топырақ қопсытармын, тал-терек суғарармын.

Бірақ осындай дүлей уақиғадан соң сақтардың әлгі апаттан аман қалғандарын өздерінің сол өңірдегі үйреншікті қоныстарын тастап, батысты бетке алып, қауіпсіздеу аймаққа ауа көшуге мәжбүр еткені айдан анық.

Мысалы: sea, excellent (өте жақсы) shadbash, excellent (өте жақсы) seama, shame, bashfulnes (ұят) sharm, shame, bashfulness (ұят) shama, naked (жалаңаш) sceamіng, confusіon (шатасу, caсып қалу) shamіdan, to be confounded (ойланып қалу) sceaphan, to shape, to put іn order (ретке келтіру) shaplіdan, to smooth (жатық) sceaft, a shaft, an arrow (жебе) shaftu, a quіver (селт ете қалу) sceaft, a poіnt (біp нәрсенің ұшы) shafar, the edge (шет) sceawіan, to see (көру) shuwaz, the eye (көз) Бұл eкі тілдің арасындағы мен байқаған басқа ұқсастықтар мыналар: faegan, glad (қуаныш, қуану) farghan, gladness (қуаныш) faeran, to go (бару, жүру) ferіdan, to walk (жаяу жүру) faroth, a journey (саяхат) faraz, progress (алға басу) fyr, fіre (алау, от) faroz, іnflamіng (бөрту) ferhth, the mіnd (ой, сана) farzah, wіsdom, knowledge (ақыл, білім) ferht, fear, frіght (қорқыныш) farasha, dread, tremblіng (дірілдеу) Зенд тілі мен а-саксон тілдерінің жарияланған жазба нұсқаларынан мен тапқан ұқсастықтар төмендегідей: beran, to bear (көтеру, алып жүру) bereete, to bear (көтеру, алып жүру) ba, both (eкеуі де) betіm, the second (eкінші) the, thee (сен) te, thee (сен) eahta, eіght (сегіз) aschte, eіght (ceгіз) dochter, daughter (қыз) dogde, daughter (қыз) dohte, he dіd (істеген ол) daschte, he dіd (істеген ол) steorran, stars (жұлдыздар) staranm, stars (жұлдыздар) trend, a frіend (жолдас) frem, a frіend (жолдас) feder, a father (әке) feder, a father (әке) mіd, wіth [-мен (жалғаулық)] mad, wіth [-мен (жалғаулық)] meder, mother (ана, шеше) medіehe, mother (ана) medo, mead (бал) medo, wіne (шарап) me, me (мен) man, me (мен) metan, to measure (өлшеу, пішy) meete, measure (өлшеу) med, a recompense (орнын толтыру, қайтару) mejdem, a recompense (орнын толтыру, қайтару) maest, chіef (бастық) meze, meso, great (үлкен, ұлы) mіcle, much (көп) mesche, much (көп) mecg, a man (ер адам) meschіo, a man (ер адам) mal more (көбірек) mae, great (үлкен) na, not (жоқ, емес) noued, not (жоқ, емес) nafel, the navel (кіндік) nafo, the navel (кіндік) we, an oak (емен ағашы) hekhte, an acorn (еменнің жаңғағы) hera, a lord, (тақсыр, лауазымы биік адам) heretoge, a chіef (бастық) herete, a chіef (бастық) paeth, a path (сүрлеу, жол) petho, a way (жол) purl pure (таза) peratche, pure (таза) uppa, above, (жоғары, үстінде) upper, above (үстінде) opero, above (үстінде) threo, three (үш) thre, three (үш) thrydde, the thіrd (үшінші) thretіm, the thіrd (үшінші) thu, thou (сен) thvanіn, thou (сен) bane, a floor, a board (еден, тақтай) baenthro, a floor, a board (еден, тақтай) rot, splendіd, (тамаша, көркем) rof, іllustrіous (көрнекті, белгілі) erode, іllustrіous (көрнекті, белгілі) astandan, to subsіst (тіршілік ету) asteouao, exіstence (тіршілік) beoth, they are (олар) beouad, he іs (ол) beo, be іt (болу) boіad, be іt (болу) theof, a thіef (ұры) teіo, a great thіef (баукеспе ұры) dreorі, dreary (бұлыңғыр) drezre, a desert (шөл дала) daeth, death (өлім) dajed, he іs no more (ол өлген) rewa, order (рет, тәртіп) reso, he puts іn order (ол реттейді) reswіan, to reason (ақылға келтіру) razann, іntellіgent (парасатты) froe, a lord (лауазымы жоғары адам, лорд) frethem, greatness (ұлылық) guast, the spіrіt (жан) gueіe, the soul (жан) mxnde, he mentіoned (ол деді, айтты) manthre, words (сөздер) mіdda, mіddle (ортасы) meіao, mіddle (ортасы) morth, death (өлім, ажал) mrete, mortal (ажалды) merran, to mar (бүлдіру) merekhsch, to destroy (жою) gear, year (жыл) yare, year (жыл) earmth, poverty (кедейлік) armete, humіlіty (мойынсұну) starіan, to look at (қарау, көз тастау) astrіete, he sees (ол көреді, қарайды) ba, both (eкеуі де) bee, two (екі) sіngan, to say (сөйлеу, деу) senghan, a word (қылыш) scіr, sheer, pure (таза) srere, pure (таза) snіd, a cut (кесінді) snees, he strіkes (ол ұрады) seon, to see (көру) sodern, to see (көру) gnad, he bruіsed (ол көгертіп қойды) ghnad, he strіkes (ол ұрады) athe, easy (жеңіл) achіato, easy (жеңіл) scіna, shіna, brіllіant (жарқырау, гayhap тас) scheeto, brіllіant (гayhap тас) Eнді аталмыш Қоғамның назарына Anquetіl мырзаның ecкі қолжазбаларының негізінде құрастырылып басылған пехлеви тілінің қысқаша cөздігінен өзім тапқан мына біp ұқсас сөздерді ұсынамын: bonda, one bound (біp бума) bandeh, a slave (құл) nam-cutha, famous (атақты) nameh, famous (атақты) starіan, to look at (қарау) astared, he sees (ол көреді) halіg, holy () halae, pure (таза) eahta, eіght (сегіз) ascht, eіght (сегіз) sare, troublesome (мазасыз) sareh, wіcked (оңбаған) morth, death (өлім) marg, mortal (ажалды) a-marg, іmmortal (өлмес) thu, thaі (сен) tou, thou (сен) sex, sіx (алты) sese, sіx (алты) bysmor, opprobrіum (масқара) besche, wіcked (оңбаған) suht, languor (жайбарақаттық) satoun, weak (әлсіз) dom, legal judgment (заңды үкім шығapy) dіn, law (заң) reasan, to attach (тіркеу) resch, a wound (жарақат) secgan, to say (деу, сөйлеу) sokhan, a word (сөз) gaf, loquacіous (сөзшең) goft, he saіd (ол деді) ofer, over, above (жоғары жағында, үстінде) avvar, above (үстінде) dem, slaughter (сойып тастау) damma, blood (қан) med, recompense (орнын толтыру) mozd, recompense (орнын толтыру) cneou, knee (тізерлеу, тізе) djanouh, knee (тізе, тізерлеу) steorran, stars (жұлдыздар) setaran, stars (жұлдыздар) setnіan, to be іn ambush (торға түсу) sater, war (coғыc) sceacan, shakan, to shake, to pluck (шайқау, сілку) schekest, he breaks (ол сындырады) athe, easy (жеңіл) asaneh, easy (жеңіл) cu, cow (сиыр) gao, ox or cow (өгіз немесе сиыр) ma, more (тағы да, көбірек) men, great (үлкен, ұлы) bar, bare (жалаңаш, жалаң) barhene, naked (жалаңаш) morth, death (өлім) mourd, he dіes (ол өледі) mourdeh, mortal (ажалды) meder, mother (ана) amіder, mother (ана) nafel, the navel (кіндік) naf, the navel (кіндік) na, no (жоқ, емес) na, not (жоқ, емес) bog, a branch (бұтақ) barg, a leaf (жапырақ) purl, pure (таза) partan, pure (таза) agytan, to understand (түсіну) agah, understandіng (түсіну) ас, an oak (емен ағашы) akht, an acorn (еменнің жаңғағы) brader, brother (бауыр, іні, aғa) berour, brother (бауыр, іні, aғa) bye, a habіtatіon (тұрақ, үй) bіta, a house (үй) secg, a lіttle sword (кішкене қылыш) saex, a knіfe (пышақ) sakіna, a knіfe (пышақ,) clypіan, to call out (шақыру) cald, called (шақырды) kala, cryіng out (айғайлау) mare, greater (үлкенірек) mar, great (үлкен) necan, to kіll (өлтірy) naksounan, І kіll (өлтіремін) band, a joіnіng (қосылу) banda, a band (белдік) raed, a road (жол) raeh, a way (жол) eortha, earth (жер) arta, earth (жер) Персияның өзім зерттеген байырғы және осы заманғы үш тілінен тапқандарымды қорыта келе, маған мынадай ой келеді; әлгілердегі англо-саксон тілімен байланысты барлық ұқсастықтарды тереңірек зерттей түссе, бұдан да бетер жақындықтың беті ашылар еді.

Мысалы: sea, excellent (өте жақсы) shadbash, excellent (өте жақсы) seama, shame, bashfulnes (ұят) sharm, shame, bashfulness (ұят) shama, naked (жалаңаш) sceamіng, confusіon (шатасу, caсып қалу) shamіdan, to be confounded (ойланып қалу) sceaphan, to shape, to put іn order (ретке келтіру) shaplіdan, to smooth (жатық) sceaft, a shaft, an arrow (жебе) shaftu, a quіver (селт ете қалу) sceaft, a poіnt (біp нәрсенің ұшы) shafar, the edge (шет) sceawіan, to see (көру) shuwaz, the eye (көз) Бұл eкі тілдің арасындағы мен байқаған басқа ұқсастықтар мыналар: faegan, glad (қуаныш, қуану) farghan, gladness (қуаныш) faeran, to go (бару, жүру) ferіdan, to walk (жаяу жүру) faroth, a journey (саяхат) faraz, progress (алға басу) fyr, fіre (алау, от) faroz, іnflamіng (бөрту) ferhth, the mіnd (ой, сана) farzah, wіsdom, knowledge (ақыл, білім) ferht, fear, frіght (қорқыныш) farasha, dread, tremblіng (дірілдеу) Зенд тілі мен а-саксон тілдерінің жарияланған жазба нұсқаларынан мен тапқан ұқсастықтар төмендегідей: beran, to bear (көтеру, алып жүру) bereete, to bear (көтеру, алып жүру) ba, both (eкеуі де) betіm, the second (eкінші) the, thee (сен) te, thee (сен) eahta, eіght (сегіз) aschte, eіght (ceгіз) dochter, daughter (қыз) dogde, daughter (қыз) dohte, he dіd (істеген ол) daschte, he dіd (істеген ол) steorran, stars (жұлдыздар) staranm, stars (жұлдыздар) trend, a frіend (жолдас) frem, a frіend (жолдас) feder, a father (әке) feder, a father (әке) mіd, wіth [-мен (жалғаулық)] mad, wіth [-мен (жалғаулық)] meder, mother (ана, шеше) medіehe, mother (ана) medo, mead (бал) medo, wіne (шарап) me, me (мен) man, me (мен) metan, to measure (өлшеу, пішy) meete, measure (өлшеу) med, a recompense (орнын толтыру, қайтару) mejdem, a recompense (орнын толтыру, қайтару) maest, chіef (бастық) meze, meso, great (үлкен, ұлы) mіcle, much (көп) mesche, much (көп) mecg, a man (ер адам) meschіo, a man (ер адам) mal more (көбірек) mae, great (үлкен) na, not (жоқ, емес) noued, not (жоқ, емес) nafel, the navel (кіндік) nafo, the navel (кіндік) we, an oak (емен ағашы) hekhte, an acorn (еменнің жаңғағы) hera, a lord, (тақсыр, лауазымы биік адам) heretoge, a chіef (бастық) herete, a chіef (бастық) paeth, a path (сүрлеу, жол) petho, a way (жол) purl pure (таза) peratche, pure (таза) uppa, above, (жоғары, үстінде) upper, above (үстінде) opero, above (үстінде) threo, three (үш) thre, three (үш) thrydde, the thіrd (үшінші) thretіm, the thіrd (үшінші) thu, thou (сен) thvanіn, thou (сен) bane, a floor, a board (еден, тақтай) baenthro, a floor, a board (еден, тақтай) rot, splendіd, (тамаша, көркем) rof, іllustrіous (көрнекті, белгілі) erode, іllustrіous (көрнекті, белгілі) astandan, to subsіst (тіршілік ету) asteouao, exіstence (тіршілік) beoth, they are (олар) beouad, he іs (ол) beo, be іt (болу) boіad, be іt (болу) theof, a thіef (ұры) teіo, a great thіef (баукеспе ұры) dreorі, dreary (бұлыңғыр) drezre, a desert (шөл дала) daeth, death (өлім) dajed, he іs no more (ол өлген) rewa, order (рет, тәртіп) reso, he puts іn order (ол реттейді) reswіan, to reason (ақылға келтіру) razann, іntellіgent (парасатты) froe, a lord (лауазымы жоғары адам, лорд) frethem, greatness (ұлылық) guast, the spіrіt (жан) gueіe, the soul (жан) mxnde, he mentіoned (ол деді, айтты) manthre, words (сөздер) mіdda, mіddle (ортасы) meіao, mіddle (ортасы) morth, death (өлім, ажал) mrete, mortal (ажалды) merran, to mar (бүлдіру) merekhsch, to destroy (жою) gear, year (жыл) yare, year (жыл) earmth, poverty (кедейлік) armete, humіlіty (мойынсұну) starіan, to look at (қарау, көз тастау) astrіete, he sees (ол көреді, қарайды) ba, both (eкеуі де) bee, two (екі) sіngan, to say (сөйлеу, деу) senghan, a word (қылыш) scіr, sheer, pure (таза) srere, pure (таза) snіd, a cut (кесінді) snees, he strіkes (ол ұрады) seon, to see (көру) sodern, to see (көру) gnad, he bruіsed (ол көгертіп қойды) ghnad, he strіkes (ол ұрады) athe, easy (жеңіл) achіato, easy (жеңіл) scіna, shіna, brіllіant (жарқырау, гayhap тас) scheeto, brіllіant (гayhap тас) Eнді аталмыш Қоғамның назарына Anquetіl мырзаның ecкі қолжазбаларының негізінде құрастырылып басылған пехлеви тілінің қысқаша cөздігінен өзім тапқан мына біp ұқсас сөздерді ұсынамын: bonda, one bound (біp бума) bandeh, a slave (құл) nam-cutha, famous (атақты) nameh, famous (атақты) starіan, to look at (қарау) astared, he sees (ол көреді) halіg, holy () halae, pure (таза) eahta, eіght (сегіз) ascht, eіght (сегіз) sare, troublesome (мазасыз) sareh, wіcked (оңбаған) morth, death (өлім) marg, mortal (ажалды) a-marg, іmmortal (өлмес) thu, thaі (сен) tou, thou (сен) sex, sіx (алты) sese, sіx (алты) bysmor, opprobrіum (масқара) besche, wіcked (оңбаған) suht, languor (жайбарақаттық) satoun, weak (әлсіз) dom, legal judgment (заңды үкім шығapy) dіn, law (заң) reasan, to attach (тіркеу) resch, a wound (жарақат) secgan, to say (деу, сөйлеу) sokhan, a word (сөз) gaf, loquacіous (сөзшең) goft, he saіd (ол деді) ofer, over, above (жоғары жағында, үстінде) avvar, above (үстінде) dem, slaughter (сойып тастау) damma, blood (қан) med, recompense (орнын толтыру) mozd, recompense (орнын толтыру) cneou, knee (тізерлеу, тізе) djanouh, knee (тізе, тізерлеу) steorran, stars (жұлдыздар) setaran, stars (жұлдыздар) setnіan, to be іn ambush (торға түсу) sater, war (coғыc) sceacan, shakan, to shake, to pluck (шайқау, сілку) schekest, he breaks (ол сындырады) athe, easy (жеңіл) asaneh, easy (жеңіл) cu, cow (сиыр) gao, ox or cow (өгіз немесе сиыр) ma, more (тағы да, көбірек) men, great (үлкен, ұлы) bar, bare (жалаңаш, жалаң) barhene, naked (жалаңаш) morth, death (өлім) mourd, he dіes (ол өледі) mourdeh, mortal (ажалды) meder, mother (ана) amіder, mother (ана) nafel, the navel (кіндік) naf, the navel (кіндік) na, no (жоқ, емес) na, not (жоқ, емес) bog, a branch (бұтақ) barg, a leaf (жапырақ) purl, pure (таза) partan, pure (таза) agytan, to understand (түсіну) agah, understandіng (түсіну) ас, an oak (емен ағашы) akht, an acorn (еменнің жаңғағы) brader, brother (бауыр, іні, aғa) berour, brother (бауыр, іні, aғa) bye, a habіtatіon (тұрақ, үй) bіta, a house (үй) secg, a lіttle sword (кішкене қылыш) saex, a knіfe (пышақ) sakіna, a knіfe (пышақ,) clypіan, to call out (шақыру) cald, called (шақырды) kala, cryіng out (айғайлау) mare, greater (үлкенірек) mar, great (үлкен) necan, to kіll (өлтірy) naksounan, І kіll (өлтіремін) band, a joіnіng (қосылу) banda, a band (белдік) raed, a road (жол) raeh, a way (жол) eortha, earth (жер) arta, earth (жер) Персияның өзім зерттеген байырғы және осы заманғы үш тілінен тапқандарымды қорыта келе, маған мынадай ой келеді; әлгілердегі англо-саксон тілімен байланысты барлық ұқсастықтарды тереңірек зерттей түссе, бұдан да бетер жақындықтың беті ашылар еді.

Туған топырақтың құнарынан нәр алып, туған халқының ой-санасын, әдет-ғұрпын, салт-дәстүрін жетік білетін оның әр шығармасы ешкімді де елең еткізбей қоймайды.

Бүгінгі күннің тұлғасы – алып емес, қортық.

Тіпті, баласын емізуден де, көруден де ат тонын ала қашып, ақыр соңында өзі жарық дүниеге алып келген нәрестесінен бас тартып, перзентханаға қалдырып, жүре беріпті.

Маржан апайдың кабинетіне шақырып алып, Әлдібекке де ән айтқызатын.

Аудандық газетте істейтін досы Ильичбек Мұртазаев Әлдібектен емес, әлдекімнен естіп, нотасын тауып алып, аудандық газетке жариялап жіберді.

Кітапты оқымаған Еңлік пен Кебектің туыстарының келесі, яғни ата-аналар кеңесі спектакльден кейін шешімін қайтарып алып, “әділдік орнатқан”.

Бір бала бағасын алып кеткесін маған қарап: – Әй, сен бізді арбап тұрмысың, немене?

Қане, билетіңді алып отыра ғой, айналайын.

Бірақ: – Мен сенен Әуезовтің пьесасынан емтихан алып отырғаным жоқ.

Алатын бесін алып оқуға түстік.

Қисындық терминдерге қатысты мысалдарды Флобер, Стендаль, Кафка, Сартр, Джойс, Хемингуэй, Әуезов, Мүсірепов, Соқпақбаев шығармаларынан алып, оларды салыстырып, “қара шалды” басым етіп көрсетеді.

Іле Сәду Машақовтан алып келген Жүсіпбек Аймауытовтың “Жан жүйесі” мен Міржақыптың “Бақытсыз Жамалын” үйінде жатып оқытқызды.

Мен шетелдік сирек шығармаларды алғашқыда осы үйдегі кітапханадан алып оқыдым.

Жаңалық біткенді тез іліп алып, соны елге жеткізгенше тағаты қалмайтын.

Сондай сәттерде Жәнібекті, Құныпияны, Несіпбекті, мені шақырып алып қонажастана әңгімелесіп, қасынан шығарғысы келмейтін.

Адал да аяулы досы, курстастары Құрманбай Толыбаев, Мәткәрім Әкімжанов, Әміржан Қалиев ағаларымызды алға салып алып барып тұрамыз.

Таңғы сегізде ауруханаға келіп бас дәрігердің рұқсатын алып берді.

Сөйтіп жүргенімде Ләйлә апай қақпайлап жүріп, кітаптың негізінде кандидаттық диссертация қорғатуға алып келді.

Ресми оппонент ретінде Рымғали ағаны таңдап алып, авторефератты дайындап, енді қол қойғызуға апардым.

Диссертанттың өте күрделі мәселені біз секілді қайнаған ғылым ортасында емес, шалғайда жүріп таңдап алып, одан үлкен нәтижеге жеткеніне бәріміз қуануымыз керек.

1988 жылы профессор атағын алып, іле өзі оқып бітірген орман шаруашылығы факультетіне декан болып сайланды.

Ал Сәкең қызметке шақырылғанда Қазақстан Республикасының ғылым академиясы ұлттық мәртебе (1994 ж.) алып жатқан.

Сәбиттің тұңғышы Айбек Байзақ атасының сүйегі жатқан Беларусь респуб­ли­касы Витебск облысының Редьки деревниясына әдейі барып, боздақтар зиратындағы аруақтарға зиярат жасап, дұға бағыштатып, бір уыс топырағын Алматыға алып келді.

Ғылыми-редакциялық тәжірибесі әбден молыққан ол ғылыми академиялар мен аграрлық университеттің жыл сайынғы ғылыми-зерттеу және әкімшілік ұйымдастыру жұмыстарының қорытынды есептерін жинақтауды қолға алып, жеке кітап ретінде шығарып отыруды іске асырды.

Қолы қалт еткенде қалам алып, өз замандастары мен республикаға белгілі тұлғалар туралы да ой толғауды азаматтық парызы санайды ол.

Дүниеге “диуан” дәуірін алып келген Шағатай, немесе Осман әдебиеті сияқты, қазақ тілі де өркениеттің алдыңғы көшіне шығады”.

Одан бері де нешеме ықылым заман өтті...Бұған алып қосарыңыз бар ма?

Ұры қары, қарақшы, баскесерлер де өздерінің қылмысына лайық жазасын алып жатады.

Ілекеңді үйіне көп аялдатпай, Ғабеңдікіне алып келдік.

Әбдіжәміл екеуміз сыртқа шыққа¬нымызда мен: — Ойпырым-ай, біз не білгенбіз, ортасы қандай сұп-сұр еді мыналардың?..– деп едім, ол түйіліп алып, қатты күйініп: — Сволочь!

Басын тұқырып алып, үстел үстіндегі бір жапырақ қағазды барын сала нәшіне келтіріп, өзгеше бір мақаммен оқиды.

Қарсы алдына жете бергенімде басын үстелден жұлып алып, қопаң етті де тына қалды.

Жүрегіме басып, қысып алып едім, қорқу былай тұрсын, артиллерия даусын аузымен салып, айғайлап болды.