Сокращения и условные обозначения
|
Морфологические разметки Части речи |
||||
|
№ |
Части речи |
Условные обозначения |
Названия на русском языке |
Международный стандарт разметки |
|
1 |
зат есім |
зт. |
существительное |
noun |
|
2 |
сын есім |
сн. |
прилагательное |
adjective |
|
3 |
сан есім |
са. |
числительное |
numeral |
|
4 |
есімдік |
Ес. |
местоимение |
pronoun |
|
5 |
етістік |
ет. |
глогол |
verb |
|
6 |
үстеу |
үст. |
наречие |
adverb |
|
7 |
шылау |
шл. |
служебные слова |
syntactic words |
|
8 |
еліктеуіш сөз |
елс. |
звукоподражетельные слова |
onomatopoeic words |
|
9 |
одағай |
од. |
междометия |
interjections |
|
10 |
модаль сөздер |
мдс. |
модальные слова |
modal words |
|
11 |
көмекші есімдер |
к.ес. |
служебные имена |
syntactic words |
|
Падежное окончание |
||||
|
1 |
Атау септік |
АС/Ø |
Именительный падеж |
Nominative case |
|
2 |
Ілік септік |
ІС |
Родительный падеж |
Genitive case |
|
3 |
Барыс септік |
БС |
Дательный падеж |
Dative case |
|
4 |
Табыс септік |
ТС |
Винительный падеж |
Accusative case |
|
5 |
Жатыс септік |
ЖС |
Местный падеж |
Locative case |
|
6 |
Шығыс септік |
ШС |
Исходный падеж |
Ablative case |
|
7 |
Көмектес септік |
КС |
Творительный падеж |
Instrumental case |
|
Число |
||||
|
1 |
Жекеше түрі |
Ж |
единственное число |
singular |
|
2 |
Көпше түрі |
К |
множественное число |
plural |
|
3 |
Көптік жалғау |
КЖ |
окончание множественного числа |
plural ending |
|
Притяжательное окончание |
||||
|
1 |
Тәуелдік жалғау, 1-жақ |
ТЖ-1 |
Притяжательное окончание 1-го лица |
Possessive ending of the 1st person |
|
2 |
Тәуелдік жалғау, 2-жақ |
ТЖ-2 |
Притяжательное окончание 2-го лица |
Possessive ending of the 2nd person |
|
3 |
Тәуелдік жалғау, 3-жақ |
ТЖ-3 |
Притяжательное окончание 3-го лица |
Possessive ending of the 3rd person |
|
4 |
Тәуелдік форма |
ТФ |
Притяжательная форма |
Possessive form |
|
Лицо |
||||
|
1 |
Жіктік жалғау, 1-жақ (жекеше, көпше) |
ЖЖ-1Ж ЖЖ-1К |
Личное окончание 1-го лица |
Personal ending of the 1st person |
|
2 |
Жіктік жалғау, 2-жақ (жекеше, көпше) |
ЖЖ-2Ж ЖЖ-2К |
Личное окончание 2-го лица |
Personal ending of the 2nd person |
|
3 |
Жіктік жалғау, 3-жақ (жекеше, көпше) |
ЖЖ-3Ж ЖЖ-3К |
Личное окончание 3-го лица |
Personal ending of the 3rd person |
|
Степень |
||||
|
1 |
Жай шырай |
снЖШ |
Положительная степень |
Positive degree |
|
2 |
Салыстырмалы шырай |
снСШ |
Сравнительная степень |
Comparative degree |
|
3 |
Күшейтпелі шырай |
снКШ |
Усилительная степень |
Intensifying degree |
|
4 |
Асырмалы шырай |
снАШ |
Превосходная степень |
Superlative degree |
|
Время глагола |
||||
|
1 |
Өткен шақ |
ӨШ – өткен шақ ЖӨШ – жедел өткен шақ |
Прошедшее время |
Past Tense |
|
2 |
Осы шақ |
ОШ – осы шақ |
Настоящее время |
Present Tense |
|
3 |
Келер шақ |
КШ – келер шақ |
Будущее время |
Future Tense |
|
Наклонение |
||||
|
1 |
Ашық рай |
АРØ |
Изъявительное наклонение |
Indicative mood |
|
2 |
Бұйрық рай |
БР |
Повелительное наклонение |
Imperative mood |
|
3 |
Қалау рай |
ҚР |
Желательное наклонение |
Optative mood |
|
4 |
Шартты рай |
ШР |
Условное наклонение |
Conditional mood |
|
Отрицательная форма глагола |
||||
|
1 |
Болымсыздық жұрнақ |
БЖ |
Отрицательный суффикс |
Negative suffix |
|
Инфинитив |
||||
|
1 |
Тұйық етістік |
ТЕт |
Имена действия (инфинитив, неопределенная форма глагола) |
Verbal nouns (infinitive) |
|
Причастие |
||||
|
1 |
Есімше |
Е |
Причастие |
Participle |
|
Деепричастие |
||||
|
1 |
Көсемше |
К |
Деепричастие |
Adverbial participle |
|
Залог |
||||
|
1 |
Өздік етіс |
ӨЕтіс |
Возвратный залог |
Reflexive voice |
|
2 |
Ырықсыз етіс |
ЫЕтіс |
Страдательный залог |
Passive voice |
|
3 |
Өзгелік етіс |
ӨзгЕтіс |
Понудительный залог |
Causative voice |
|
4 |
Ортақ етіс |
ОЕтіс |
Совместный залог |
Cooperative voice |
|
Функциональные аффиксы |
||||
|
1 |
Салыстыру формасы |
ФҚ (СФ) (-дай/дей) |
Сравнительная форма |
Comparative form |
|
2 |
Ұқсату формасы |
ФҚ (ҰФ) (-ша/ше) |
Уподобительная форма |
Assimilative form |
|
3 |
Жоқтық форма |
ФҚ (ЖФ) (-сыз/сіз) |
Отрицательная форма |
Negative form |
|
4 |
Иелік форма |
ФҚ (ИФ) (-лы/лі) |
Обладательная форма |
Possessive form |
|
5 |
Қатыстық форма |
ФҚ (ҚатФ) (-ғы/ті) |
Относительная форма |
Relative form |
|
6 |
Субстантив форма |
ФҚ (СУБ) (-лық/лік) |
Субстантивная форма |
Substantive form |
|
7 |
Атрибут анықтағыш форма |
ФҚ (АТР) (-лық/лік) |
Атрибутивно-определительная форма |
Attributive - definition form |
|
8 |
Функционалды қосымшалар (Өтіну формасы) |
ФҚ (ӨФ) (-шы/ші) |
Форма просьбы |
Form of request |
|
9 |
Субъектив форма |
ФҚ (СБФ) (-сы/сі; -сын/сін) |
Субъективная форма |
Subjective form |
|
Словообразовательные аффиксы |
Условные знаки |
|||
|
1 |
Еліктеуіштен есім тудырушы жұрнақтар |
елс.ес.туд.ж. |
Суффиксы, образующие именные части речи от звукоподражетельных слов |
Derivational suffixes transforming onomatopoeic words |
|
2 |
Еліктеуіштен етістік тудырушы жұрнақтар |
елс.ет.туд.ж. |
Суффиксы, образующие глаголы от звукоподражетельных слов |
Derivational suffixes transforming onomatopoeic words to verbs |
|
3 |
Есімнен етістік тудырушы жұрнақтар |
ес.ет.туд.ж. |
Суффиксы, образующие глаголы от имен |
Derivational suffixes forming verbs |
|
4 |
Етістіктен етістік тудырушы жұрнақтар |
ет.ет.туд.ж. |
Суффиксы, образующие глаголы от глаголов |
Derivational suffixes transforming verbs to verbs |
|
5 |
Есімнен зат есім тудырушы жұрнақтар |
ес.зт.туд.ж. |
Суффиксы, образующие существительные от именных частей речи |
Derivational suffixes forming nouns |
|
6 |
Зат есімнің рең мәнін тудырушы жұрнақтар |
зт.рең.туд.ж. |
Суффиксы, меняющие оттенок значений существительных |
Derivational suffixes transforming noun meanings |
|
7 |
Етістіктен зат есім тудырушы жұрнақтар |
ет.зт.туд.ж. |
Суффиксы, образующие существительные от глаголов |
Derivational suffixes transforming verbs to nouns |
|
8 |
Сан есімнен сан есім тудырушы жұрнақтар |
са.са.туд.ж. |
Суффиксы, образующие числительные от числительных |
Derivational suffixes transforming numerals to numerals |
|
9 |
Сан есімнен зат есім тудырушы жұрнақтар |
са.зт.туд.ж. |
Суффиксы, образующие существительные от числительных |
Derivational suffixes transforming numerals to nouns |
|
10 |
Сан есімнен сын есім тудырушы жұрнақтар |
са.сн.туд.ж. |
Суффиксы, образующие прилагательные от числительных |
Derivational suffixes transforming numerals to adjectives |
|
11 |
Сан есімнен етістік тудырушы жұрнақтар |
са.ет.туд.ж. |
Суффиксы, образующие глаголы от числительных |
Derivational suffixes transforming numerals to verbs |
|
12 |
Есімнен сын есім тудырушы жұрнақтар |
ес.сн.туд.ж. |
Суффиксы, образующие прилагательные от именных частей речи |
Derivational suffixes forming adjectives |
|
13 |
Еліктеуіштен сын есім тудырушы жұрнақтар |
ел.сн.туд.ж. |
Суффиксы, образующие прилагательные звукоподражетельных слов |
Derivational suffixes transforming onomatopoeic words to adjectives |
|
14 |
Есімнен үстеу тудырушы жұрнақтар |
ес.үст.туд.ж. |
Суффиксы, образующие наречия от именных частей речи |
Derivational suffixes forming adverbs |
|
15 |
Есімдіктен үстеу тудырушы жұрнақтар |
Ес.үст.туд.ж. |
Суффиксы, образующие наречия от местоимений |
Derivational suffixes forming pronouns to adverbs |
|
16 |
Етістіктен еліктеуіш тудырушы жұрнақтар |
ет.елс.туд.ж. |
Суффиксы, образующие звук оподражетельные слова от глаголов |
Derivational suffixes transforming verbs to onomatopoeic words |
|
17 |
Етістіктен есім тудырушы жұрнақтар |
ет.ес.туд.ж. |
Суффиксы, образующие именные части речи от глаголов |
Derivational suffixes transforming verbs |
|
18 |
Етістіктен сын есім тудырушы жұрнақтар |
ет.сн.туд.ж. |
Суффиксы, образующие имена прилагательные от глаголов |
Derivational suffixes transforming verbs to adjectives |
|
19 |
Есімнен есім тудырушы жұрнақтар |
ес.ес.туд.ж. |
Суффиксы, образующие именные части речи от именных частей речи |
Derivational suffixes |
|
20 |
Есімнен еліктеуіш тудырушы жұрнақтар |
ес.елс.туд.ж. |
Суффиксы, образующие звукоподражетельные слова от именных частей речи |
Derivational suffixes forming onomatopoeic words |
|
21 |
Еліктеуіштен зат есім тудырушы жұрнақтар |
елс.зт.туд.ж. |
Суффиксы, образующие имена существительные от звукоподражетельных слов |
Derivational suffixes transforming onomatopoeic words to nouns |
|
22 |
Еліктеуіштен бейнелеуіш тудырушы жұрнақтар |
елс.бейн.туд.ж. |
Суффиксы, образующие образоподражательные слова от звукоподражетельных слов |
Derivational suffixes transforming onomatopoeic words to imaginative onomatopoeic words |
|
23 |
Одағайдан етістік тудырушы жұрнақтар |
од.ет.туд.ж. |
Суффиксы, образующие глаголы от междометий |
Derivational suffixes transforming interjections to verbs |
|
24 |
Зат есімнен сын есім тудырушы жұрнақтар |
зт.сн.туд.ж. |
Суффиксы, образующие имена прилагательные от имен существительных |
Derivational suffixes transforming nouns to adjectives |
|
25 |
Сын есімнен сын есім тудырушы жұрнақтар |
сн.сн.туд.ж. |
Суффиксы, образующие имена прилагательные от имен прилагательных |
Derivational suffixes transforming adjectives to adjectives |
|
26 |
Сын есімнен есім тудырушы жұрнақтар |
сн.ес.туд.ж. |
Суффиксы, образующие именные части речи от имен прилагательных |
Derivational suffixes forming adjectives |
|
27 |
Үстеуден сын есім тудырушы жұрнақтар |
үст.сн.туд.ж. |
Суффиксы, образующие именные части речи от наречий |
Derivational suffixes transforming adverbs to adjectives |
|
28 |
Үстеуден зат есім тудырушы жұрнақтар |
үст.зт.туд.ж. |
Суффиксы, образующие имена существительные от наречий |
Derivational suffixes transforming adverbs to nouns |
|
29 |
Үстеуден етістік тудырушы жұрнақтар |
үст.ет.туд.ж. |
Суффиксы, образующие глаголы от наречий |
Derivational suffixes transforming adverbs to verbs |
|
30 |
Есімдіктен есімдік тудырушы жұрнақтар |
Ес.Ес.туд.ж. |
Суффиксы, образующие местоимения от местоимений |
Derivational suffixes transforming pronouns to pronouns |
|
31 |
Сөз түрлендіруші жұрнақтар |
сөз.түрл.ж. |
Оценочные суффиксы |
Evaluation suffixes |
|
32 |
Үстеу тудыпушы жұрнақтар |
үст.туд.ж. |
Суффиксы, образующие наречия |
Derivational suffixes forming adverbs |
|
33 |
Еліктеуіштен еліктеуіш тудырушы жұрнақтар |
елс.елс.туд.ж. |
Суффиксы, образующие звукоподражетельные слова от звукоподражетельных слов |
Derivational suffixes transforming onomatopoeic words to onomatopoeic words |
|
34 |
Бейнелеуіш тудырушы жұрнақтар |
бейн.туд.ж. |
Суффиксы, образующие звукоподражетельные слова |
Derivational suffixes forming imaginative onomatopoeic words |
|
36 |
Сан есімнен реттік сан есім тудырушы жұрнақтар |
са.РСа туд.ж. |
Суффиксы, образующие порядковые числительные от имен числительных |
Derivational suffixes transforming numerals to ordinal numerals |
|
37 |
Сан есімнен жинақтық сан есім тудырушы жұрнақтар |
са.ЖСа туд.ж. |
Суффиксы, образующие собирательные числительные от имен числительных |
Derivational suffixes transforming numerals to collective numerals |
|
38 |
Топтық сан есім тудырушы жұрнақтар |
ТСа туд.ж. |
Суффиксы, образующие группирующие числительные |
Derivational suffixes forming grouping numerals |
|
39 |
Сан есімнен болжалдық сан есім тудырушы жұрнақтар |
са.БСа туд.ж. |
Суффиксы, образующие предположительные числительные от имен числительных |
Derivational suffixes transforming numerals to predicting numerals |
|
40 |
Сын есімнен зат есім тудырушы кірме жұрнақтар |
сн.зт.туд.кірме жұр. |
Заимствованные суффиксы, образующие имена существительные от имен числительных |
Derivational borrowed suffixes transforming adjectives to nouns |
|
41 |
Зат есімнен зат есім тудырушы жұрнақтар |
зт.зт.туд.ж. |
Суффиксы, образующие имена существительные от имен существительных |
Derivational suffixes transforming nouns to nouns |
|
Одағай семантикасы |
||||
|
1 |
Көңіл-күй одағайлары |
к-к.од. |
Эмоциональные междометия |
Emotional interjections |
|
2 |
Императивтік ишара одағайлары |
и.и.од. |
Императивные междометия |
Imperative interjections |
|
3 |
Тұрмыс-салт одағайлары |
т.с.од. |
Бытовые междометия |
Everyday interjections |
|
Етістік семантикасы |
||||
|
1 |
Салт етістіктер |
СЕт. |
Непереходные глаголы |
Intransitive verbs |
|
2 |
Сабақты етістіктер |
СабЕт. |
Переходные глаголы |
Transitive verbs |
|
3 |
Болымды етістіктер |
Б-ды ет. |
Утвердительные глаголы |
Affirmative verbs |
|
4 |
Болымсыз етістіктер |
Б-з ет. |
Отрицательные глаголы |
Negative verbs |
|
Сын есім семантикасы |
||||
|
1 |
Сапалық сын есімдер |
ССн |
Качаственные прилагательные |
Qualitative adjectives |
|
2 |
Қатыстық сын есімдер |
ҚСн |
Относительные прилагательные |
Relative adjectives |
|
Сан есім семантикасы |
||||
|
1 |
Есептік сан есімдер |
ЕСа |
Количественные числительные |
Cardinal numerals |
|
2 |
Реттік сан есімдер |
РСа |
Порядковые числительные |
Ordinal numerals |
|
3 |
Жинақтық сан есімдер |
ЖСа |
Собирательные числительные |
Collective numerals |
|
4 |
Топтық сан есімдер |
ТСа |
Группирующие числительные |
Grouping numerals |
|
5 |
Болжалдық сан есімдер |
БСа |
Предположительные числительные |
Predicting numerals |
|
6 |
Бөлшектік сан есімдер |
БөлСа |
Дробные числительные |
Fractional numerals |
|
7 |
Сандық ұғымды білдіретін сөздер |
Са.ұ.б.с. |
Слова, обозначающие числовое понятие |
Words denoting a numerical concept |
|
Есімдік семантикасы |
||||
|
1 |
Жіктеу есімдіктері |
ЖікЕс |
Личные местоимения |
Personal pronouns |
|
2 |
Сілтеу есімдіктері |
СілтЕс |
Указательные местоимения |
Demonstrative pronouns |
|
3 |
Сұрау есімдіктері |
СұрЕс |
Вопросительные местоимения |
Interrogative pronouns |
|
4 |
Өздік есімдіктері |
ӨЕс |
Возвратные местоимения |
Reflexive pronouns |
|
5 |
Жалпылау есімдіктері |
ЖалпЕс |
Обобщающие местоимения |
Defining pronouns |
|
6 |
Белгісіздік есімдіктері |
БелгЕс |
Неопределенные местоимения |
Indefinite pronouns |
|
7 |
Болымсыздық есімдіктері |
Б-зЕс |
Отрицательные местоимения |
Negative pronouns |
|
Үстеу семантикасы |
||||
|
1 |
Мекен үстеулері |
мек.үст. |
Наречие места |
Adverbs of place |
|
2 |
Мөлшер үстеуі |
мөлш.үст.
|
Наречие количества и меры |
Adverbs of degree |
|
3 |
Сын-қимыл үстеуі |
с.қ.үст. |
Наречие образа действия |
Adverbs of manner |
|
4 |
Күшейтпелі үстеулер |
күш.үст. |
Наречия усиления |
Adverbs of degree |
|
5 |
Мақсат үстеулері |
мақс.үст. |
Наречие цели |
Adverbs of purpose |
|
6 |
Себеп-салдар үстеулері |
с.с.үст. |
Наречие причины |
Adverbs of reasons |
|
7 |
Топтау үстеулері |
топ.үст. |
Группирующие наречия |
Grouping adverbs |
|
Еліктеуіш семантикасы |
||||
|
1 |
Бейнелеуіш сөздер |
бейн |
Образоподражательные слова |
Imaginative onomatopoeic words |
|
Шылау семантикасы |
||||
|
1 |
Жалғаулық шылаулар |
ЖШл |
Союзы |
Conjuctions |
|
2 |
Септеулік шылаулар |
СШл |
Послелоги |
Postpositions |
|
3 |
Демеулік шылаулар |
ДШл |
Частицы |
Particles |
|
4 |
Ыңғайластық қатынасты білдіретін жалғаулықтар |
ЫЖШл. |
Соединительные союзы |
Connecting particles |
|
5 |
Қарсылықты қатынасты білдіретін жалғаулықтар |
ҚЖШл. |
Противительные союзы |
Adversative particles |
|
6 |
Талғаулықты қатынасты білдіретін жалғаулықтар |
ТЖШл. |
Разъяснительно-разделительные союзы |
Explanatory and separating particles |
|
7 |
Себеп-салдарлық қатынасты білдіретін жалғаулықтар |
сССЖШл. |
Причинно-следственные союзы |
Causal particles |
|
8 |
Шарттық қатынасты білдіретін жалғаулықтар |
ШЖШл. |
Условные союзы |
Conditional particles |
|
9 |
Септеулік шылаулар |
СШл. |
Послелоги |
Postpositions |
|
10 |
Сұраулық демеуліктер |
СұрДШл. |
Вопросительные частицы |
Interrogative particles |
|
11 |
Күшейткіш демеуліктер |
КүшДШл. |
Усилительные частицы |
Intensifying particles |
|
12 |
Шектік демеуліктері |
ШДШл. |
Ограничивающие частицы |
Limiting particles |
|
13 |
Болжалдық демеуліктер |
БДШл. |
Предположительные частицы |
Presumptive particles |
|
14 |
Нақтылау мәнді демеуліктер |
НДШл. |
Конкретизирующие частицы |
Specifying particles |
|
15 |
Қомсыну мәнді демеуліктер |
ҚомДШл. |
Частицы выражающие пренебрежения |
Neglect expressing Particles |
|
16 |
Болымсыздық, салыстыру, қарсы мәнді демеуліктер |
Б/з, с,. қ.м.д.шл. |
Отрицательные частицы |
Negative particles |
|
Зат есімнің семантикасы |
||||
|
1 |
Адамзат есімдері |
Адз |
Одушевленные существительные |
Animate nouns |
|
2 |
Ғаламзат есімдері |
Ғалз |
Неодушевленные существительные |
Inanimate nouns |
|
3 |
Деректі зат есімдер |
Дер |
Конкретные существительные |
Concrete nouns |
|
4 |
Дерексіз зат есімдер |
Дерз |
Абстрактные существительные |
Abstract nouns |
|
Құрамына қарай |
||||
|
1 |
Біріккен |
Бірік |
Слитные |
Closed compounds |
|
2 |
Қосарланған |
Қос |
Парные |
Hyphenated compounds |
|
3 |
Құранды етістіктер |
ҚЕт |
Сложные глаголы |
Compound verbs |
|
4 |
Аналитикалық етістіктер |
АЕт |
Аналитические глаголы |
Analytical verbs |
|
5 |
Тіркескен |
Тірк |
Словосочетание |
Open compounds |
|
6 |
Қысқарған |
Қыс |
Сложносокращенные |
Abbreviations |